Doradztwo zawodowe

W Szkole Podstawowej nr 10 im. Marii Skłodowskiej-Curie orientacja i doradztwo zawodowe mają na celu kompleksowe wsparcie uczniów na każdym etapie ich edukacji, pomagając im świadomie planować przyszłość zawodową. Główne cele programu obejmują odkrywanie pasji, rozwój pozytywnego podejścia do nauki i pracy oraz przygotowanie do podejmowania świadomych decyzji o dalszej edukacji i karierze zawodowej.

JAK DOBRZE WYBRAĆ SZKOŁĘ PONADPODSTAWOWĄ?

Krok 1: POZNAJ SIEBIE

Zrozumienie siebie to pierwszy, kluczowy krok w procesie wyboru swojej ścieżki edukacyjnej i zawodowej. Jeśli dobrze poznasz swoje zainteresowania, zdolności, mocne strony oraz wartości, łatwiej będzie Ci określić, które obszary zawodowe pasują do Ciebie, a które warto odrzucić, ponieważ nie będą odpowiadały Twoim predyspozycjom. Dzięki tej wiedzy będziesz w stanie świadomie kierować swoimi poszukiwaniami, eliminując zawody, które nie są zgodne z Twoimi pasjami czy zdolnościami, a koncentrując się na tych, które mogą prowadzić Cię do spełnienia zawodowego.

Jakie masz zainteresowania?

Co sprawia Ci przyjemność? Jak lubisz spędzać swój wolny czas? Które przedmioty w szkole lub tematy w pracy najbardziej Cię angażują?
Zainteresowania stanowią kluczowy impuls, który motywuje do zgłębiania wiedzy w określonych dziedzinach. Osoby pasjonujące się jakimś tematem zazwyczaj posiadają większą wiedzę i umiejętności niż ci, którzy nie wykazują takich zainteresowań. Wraz z rozwojem emocjonalnym i fizycznym człowieka, zainteresowania mogą ewoluować i zmieniać się. Ważne jest, aby umieć rozpoznać te trwałe, które mają realny wpływ na przyszłość, od tych bardziej powierzchownych i chwilowych, które często nie prowadzą do konkretnych decyzji zawodowych. Z reguły, przelotne pasje nie mają dużego wpływu na późniejszy wybór zawodu, a ich konsekwencje mogą prowadzić do nietrafnych wyborów. Z kolei silne i długotrwałe zainteresowania powinny pełnić rolę drogowskazu, pomagając w kształtowaniu ścieżki edukacyjnej i zawodowej.

Jakie masz zdolności i talenty?

Pomyśl, które czynności wykonujesz szybko, dokładnie i poprawnie? Z jakich przedmiotów w szkole z łatwością i bez dużych nakładów pracy uzyskujesz najlepsze oceny? W jakich dziedzinach zdobywasz wyróżnienia i nagrody?
Zdolności to predyspozycje, które umożliwiają łatwe opanowywanie umiejętności, zdobywanie wiedzy i uczenie się. Dzięki nim czynności, które dla innych mogą być trudne i czasochłonne, stają się łatwe do wykonania. Zdolności mogą być wrodzone, ale ich rozwój wymaga także wytrwałości i pracy nad sobą. Wyróżniamy zdolności ogólne, takie jak inteligencja czy zręczność, oraz zdolności specjalne, związane z konkretnymi dziedzinami, jak matematyka, muzyka, sport czy języki obce. Natomiast talent to zestaw unikalnych cech osobowościowych, które ujawniają się zwykle we wczesnym dzieciństwie i prowadzą do osiągnięcia mistrzostwa w określonej dziedzinie. Jest to często związane z wysokim poziomem zdolności specjalnych, przejawiającym się w ponadprzeciętnej łatwości zdobywania wiedzy, umiejętności lub sprawności w danej dziedzinie, na przykład w sztuce plastycznej.

Jaki masz temperament?

Jak reagujesz na zmiany i czy łatwo się do nich adaptujesz? Czy jesteś kontaktowy, czy raczej nieśmiały? Czy wolisz mówić, czy pisać? Czy często wybuchasz, czy ze spokojem przyjmujesz to, że coś idzie nie po twojej myśli?
Temperament to cecha wrodzona, która określa siłę i szybkość reakcji danej osoby, szczególnie w kontekście emocjonalnym. Jest to zdolność do reagowania na bodźce, związana z ogólną ruchliwością ciała i umysłu. Temperament nie ogranicza się jedynie do emocji, lecz ma również wpływ na inne procesy psychiczne, takie jak spostrzeganie czy myślenie. Każdy człowiek ma inny temperament, co sprawia, że różnimy się w sposobie reagowania na świat. Jest to cecha, którą posiadamy od urodzenia i która jest widoczna już w dzieciństwie. Temperament w bardzo małym stopniu zmienia się pod wpływem zewnętrznych czynników.

Jakie wartości są dla Ciebie najważniejsze?

Co jest dla ciebie najważniejsze? Jakimi zasadami kierujesz się w życiu? Jakie wartości wyznajesz? Z czego mógłbyś zrezygnować? Co cenisz w szczególności?
System wartości kształtuje nasze myśli, uczucia i działania, pełniąc rolę życiowego kompasu, który decyduje o tym, jak postępujemy. Jest to hierarchiczny zbiór przekonań, gdzie niektóre wartości są bardziej istotne od innych, a ta hierarchia może się zmieniać w miarę upływu czasu.
W procesie formowania systemu wartości młodego człowieka kluczową rolę odgrywają rodzice, którzy od wczesnych lat życia wpływają na jego zasady i przekonania. Z wiekiem, na kształtowanie wartości mają także wpływ edukacja, rówieśnicy oraz zmiany w otoczeniu społecznym, łatwy dostęp do informacji i powszechność mediów. Istnieje również ścisły związek między wyznawanym systemem wartości a wyborem kariery zawodowej. To, czy dorosłe życie dziecka będzie skupiało się na dążeniu do stabilności i bezpieczeństwa, poszukiwaniach wyzwań czy trosce o innych, zależy w dużej mierze od wartości, które zostały mu wpojone.

Jaki jest twój stan zdrowia?

Czy wymagasz stałej opieki lekarskiej? Czy szybko się męczysz? Czy masz problemy ze wzrokiem (np. nosisz okulary), słuchem? Czy jesteś alergikiem? Czy masz wady postawy?
Przeanalizuj swoje możliwości fizyczne i psychiczne, ponieważ odgrywają one kluczową rolę przy podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych. Upewnij się, że wybrany kierunek kształcenia i przyszła praca nie kolidują z ewentualnymi przeciwwskazaniami zdrowotnymi. Pamiętaj, że do rozpoczęcia nauki w wielu zawodach wymagane jest zaświadczenie od lekarza medycyny pracy, a w niektórych przypadkach także dodatkowe badania. Warto sprawdzić, czy dany zawód nie wiąże się z ograniczeniami, które mogą wpływać na Twoje bezpieczeństwo lub komfort pracy.

Przydatne linki:
Poznaj swoje wartości. Czym są? Skąd się biorą i jak odkryć swoje nadrzędne wartości?
Temperament a charakter. Co trudno zmienić, a nad czym warto pracować?
Jak znaleźć swoje mocne i słabe strony? Poznaj rolę samooceny w planowaniu swojej przyszłości.
Test inteligencji wielorakiej
Kwestionariusz temperamentu według Florence Littauer
Test temperamentu – typy Hipokratesa-Galena
Test osobowości – 16 Personalities
Test kolorów osobowości Hartmana
Test predyspozycji zawodowych
Test predyspozycji zawodowych

Krok 2: POZNAJ ZAWODY i RYNEK PRACY

Zanim zdecydujesz, który zawód chcesz wybrać, warto dokładnie poznać, na czym polega praca w danej profesji. Zastanów się, czy opierasz swoje wyobrażenia na rzetelnej wiedzy, czy może kierujesz się tylko stereotypami. Dowiedz się, jakie przedmioty będziesz musiał opanować w szkole i jakie umiejętności oraz kwalifikacje zdobędziesz w trakcie nauki. Ważne jest, abyś również poznał sytuację na rynku pracy w wybranej przez siebie branży – sprawdź, czy zawód, którym jesteś zainteresowany, jest poszukiwany i jakie masz szanse na zatrudnienie po ukończeniu nauki. Brak tej wiedzy może prowadzić do podjęcia błędnych decyzji, które w przyszłości będą źródłem rozczarowań.

Przydatne linki:
Barometr zawodów 2025
Informator o zawodach szkolnictwa branżowego ORE
Inwozawodowe
Mapa Karier
Kompas szkolnictwa branżowego
Kierunek zawód
Cykl filmów „Drogi zawodowe”

Krok 3: POZNAJ SZKOŁY

Poznaj ofertę edukacyjną szkół w swoim regionie i sprawdź, jakie możliwości rozwoju mają do zaoferowania. Pamiętaj, że oferta szkół to nie tylko lista zawodów czy profili, ale także różnorodne programy, zajęcia pozalekcyjne, warsztaty czy projekty, które mogą wspierać Twój rozwój. Zastanów się, czym poszczególne szkoły różnią się od siebie, jakie dodatkowe opcje oferują uczniom, takie jak praktyki zawodowe, współpraca z firmami czy możliwość uczestnictwa w międzynarodowych projektach. Im dokładniej zapoznasz się z ofertą, tym łatwiej będzie Ci podjąć świadomą decyzję edukacyjną.

JAK POMÓC SWOJEMU DZIECKU W PLANOWANIU PRZYSZŁOŚCI ZAWODOWEJ?

Wybór zawodu to trudna decyzja, która wymaga zgromadzenia odpowiedniej wiedzy i starannego planowania. Młody człowiek dokonuje jej w okresie dorastania, kiedy kształtują się jego zainteresowania, osobowość, system wartości, a także w kontekście dynamicznie zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. Na tę decyzję wpływają nie tylko otoczenie i aktualne trendy, ale również rodzice – ich opinie, doświadczenia zawodowe oraz tradycje rodzinne. To właśnie rodzice pełnią rolę pierwszych i najważniejszych doradców zawodowych dla swoich dzieci.

Rady dla rodziców:
– Pomagaj w znajdowaniu zainteresowań i uzdolnień – obserwuj i podpowiadaj.
– Rozmawiaj z dzieckiem o jego pasjach.
– Pokaż, że też masz zainteresowania.
– Poświęć czas i cierpliwie odpowiadaj na pytania.
– Rozmawiaj z dzieckiem o zawodach, pracy wykonywanej przez ciebie i osoby z waszego otoczenia.
– Nie zniechęcaj dziecka, jeśli po raz kolejny chce spróbować nowej aktywności.
– Daj dziecku czas na odkrycie talentu – nawet jeśli nie interesuje się niczym konkretnym w tym momencie, nie przyspieszaj i nie rób nic na siłę.
– Ułatwiaj rozwijanie zainteresowań – jeżeli jest to możliwe zapisz dziecko na zajęcia pozalekcyjne, pomóż w zakupie niezbędnego sprzętu.
– Doceniaj osiągnięcia, nawet te bardzo małe.
– Bądź wsparciem w trudnych chwilach – dziecko ma prawo do błędów i niepowodzeń.
– Dopinguj dziecko w szczególnie ważnych dla niego momentach.
– Naucz wyciągania wniosków z porażek.
– Wspieraj dziecko w usamodzielnianiu się – dzięki temu zyska pewność siebie.
– Ucz odpowiednich relacji, norm i zasad społecznych.
– Nie krytykuj i nie oceniaj wyborów dziecka – spokojnie o nich porozmawiaj.
– Nie wybieraj zawodu i szkoły za dziecko – uszanuj jego decyzje i pozwól wziąć za nie odpowiedzialność.
– Porozmawiaj z dzieckiem o szkołach, w których chciałoby się uczyć – wspólnie poszukajcie informacji, wybierzcie się na „otwarte drzwi”, targi
edukacyjne.
– Pokazuj, że wierzysz w dziecko – dzięki temu będzie odważniej stawiać czoła kolejnym wyzwaniom.
– Podążaj za potrzebami dziecka – nie realizuj swoich marzeń jego kosztem.
– Nie miej zbyt wygórowanych oczekiwań – nie każdy zostanie einsteinem.

Rodzice, jeśli nie macie pewności, jaki zawód i szkołę powinno wybrać Wasze dziecko, lub chcecie upewnić się, że podjęte przez nie decyzje są właściwe, warto skorzystać z pomocy doradcy zawodowego w szkole, poradni psychologiczno-pedagogicznej lub w urzędzie pracy. Specjaliści ci mogą pomóc w dokonaniu trafnego wyboru, biorąc pod uwagę predyspozycje dziecka oraz aktualne wymagania rynku pracy.

SCHEMAT KSZTAŁCENIA W POLSCE

Po zakończeniu szkoły podstawowej uczniowie mają kilka opcji wyboru dalszej ścieżki edukacyjnej, zależnie od swoich zainteresowań, predyspozycji i aspiracji zawodowych. Oto możliwe drogi:

SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA:
– nauka trwa 3 lata;
– kształcenie zawodowe teoretyczne i praktyczne;
– nie ma nauki przedmiotów ogólnych w formie rozszerzonej;
– w trakcie nauki uczeń zdaje egzaminy zawodowe (jeden, dwa lub trzy) w zależności od liczby kwalifikacji w danym zawodzie. Przystąpienie do egzaminów zawodowych jest obowiązkowe. Po każdym zdanym egzaminie uczeń otrzymuje świadectwo kwalifikacyjne. Gdy uczeń zda wszystkie egzaminy i ukończy szkołę, otrzyma świadectwo ukończenia szkoły i dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe;
– po ukończeniu branżowej szkoły I stopnia istnieje możliwość dalszego kształcenia w dwuletniej szkole branżowej II stopnia lub w liceum dla dorosłych. W szkole branżowej II stopnia musi być zachowana tzw. spójność kwalifikacji, co oznacza, że nie można uczyć się w zawodzie, który nie ma kwalifikacji wspólnej ze szkołą branżową I stopnia;
– możliwość ubiegania się o przyjęcie na studia po uzupełnieniu wykształcenia ogólnego i zdaniu egzaminu maturalnego w branżowej szkole II stopnia lub liceum ogólnokształcącym dla dorosłych;
– wymagane zaświadczenie lekarza medycyny pracy zawierające opinię o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kształcenia w zawodzie.

TECHNIKUM:
– nauka trwa 5 lat;
– kształcenie zawodowe teoretyczne i praktyczne oraz praktyki zawodowe;
– nauka 1 lub 2 przedmiotów ogólnych w formie rozszerzonej w klasach I-V (jedno rozszerzenie obowiązkowe, drugie zależy od możliwości szkoły);
– w trakcie nauki uczeń zdaje egzaminy zawodowe (jeden, dwa lub trzy) w zależności od liczby kwalifikacji w danym zawodzie. Po każdym zdanym egzaminie uczeń otrzymuje świadectwo kwalifikacyjne. Gdy uczeń zda wszystkie egzaminy i ukończy szkołę, otrzyma świadectwo ukończenia szkoły i dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Dyplom można odebrać z suplementem Europass, prezentującym umiejętności zawodowe i kompetencje w sposób uznawany na terenie Unii Europejskiej;
– po zdaniu egzaminu maturalnego uczeń otrzyma świadectwo dojrzałości, które uprawnia go do kontynuowania nauki w szkole wyższej;
– wymagane zaświadczenie lekarza medycyny pracy zawierające opinię o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kształcenia w zawodzie.

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE:
– nauka trwa 4 lata;
– w liceum ogólnokształcącym uczeń ma obowiązek wyboru od dwóch do trzech przedmiotów spośród proponowanych przez szkołę, ujętych w podstawie programowej w zakresie rozszerzonym;
– po ukończeniu szkoły i zdaniu egzaminu maturalnego uczeń otrzymuje świadectwo dojrzałości, które uprawnia go do kontynuowania nauki w szkole wyższej;
– nie wymagane zaświadczenie lekarza medycyny pracy zawierające opinię o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kształcenia (wyjątek stanowić mogą oddziały specjalne np. oddziały sportowe, dla których przeprowadzany jest test sprawności fizycznej).

REKRUTACJA DO SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
ZASADY PRZELICZANIA PUNKTÓW DLA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

WYNIKI EGZAMINU ÓSMOKLASISTY – max 100 punktów
– język polski (100% x 0,35 = 35 pkt.)
– matematyka (100% x 0,35 = 35 pkt.)
– język obcy nowożytny (100% x 0,30 = 30 pkt.)

Procentowy wynik egzaminu z poszczególnych przedmiotów mnożony jest przez określony wskaźnik, co daje łączną sumę punktów za dany przedmiot.

WPIS NA ŚWIADECTWIE UKOŃCZENIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ – max 100 punktów

Oceny z przedmiotów – max 72 punkty
– język polski
– matematyka
– pierwszy przedmiot wskazany przez dyrektora szkoły jako punktowany w rekrutacji do oddziału
– drugi przedmiot wskazany przez dyrektora szkoły jako punktowany w rekrutacji do oddziału

Za ocenę uzyskaną z języka polskiego, matematyki i dwóch obowiązkowych przedmiotów wskazanych przez dyrektora szkoły – kandydat otrzymuje:
– 18 punktów: celujący
– 17 punktów: bardzo dobry
– 14 punktów: dobry
– 8 punktów: dostateczny
– 2 punkty: dopuszczający

Dodatkowe osiągnięcia lub aktywność kandydata – max 10 punktów
– świadectwo ukończenia szkoły z wyróżnieniem: 7 punktów
– zaangażowanie w aktywność społeczną, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu: 3 punkty

Uzyskanie wysokich miejsc w zawodach wiedzy, artystycznych, sportowych – max 18 punktów